Tuy nhiên trong thành phần củ ấu lại chứa aconitin là một loại alkaloid có hoạt tính sinh học rất mạnh, một chất cực độc, nhiều tài liệu đã mô tả rằng chỉ cần dùng từ 0,02 – 0,05 mg/kg thể trọng có thể gây chết người.
Chất Aconitin có trong củ ấu tàu rất độc với cơ tim, chất này thúc đẩy màng tế bào khử cực hóa, tăng nhanh nhịp đập, rút ngắn giai đoạn trơ. Ngộ độc aconitin làm giảm nhịp tim, sau đó dẫn truyền nhĩ - thất bị phong bế, xuất hiện ngoại tâm thu, nhịp nhanh thất, rung thất, cuối cùng tim ngừng đập. Nguyên nhân có thể là do tính hưng phấn của cơ tim tăng cao.
Ngoài ra, chất này còn gây ảnh hưởng lên hệ thần kinh, nó gây ức chế dẫn truyền các xung thần kinh làm dây thần kinh tê liệt, mất khả năng dẫn truyền. Không những thế, aconitin còn ức chế trung tâm hô hấp.
Củ ấu tàu là củ của cây Ô Đầu - Nữ hoàng độc dược
Các triệu chứng đầu tiên khi bị ngộ độc củ ấu tàu sẽ là rối loạn cảm giác tại chỗ, lưỡi sẽ có cảm giác như kiến bò dẫn tới tê môi, lưỡi, họng và mặt, tay chân cũng dần dần mất cảm giác.
Ngoài ra còn có những triệu chứng khác như:
Cảm thấy lo sợ, khó chịu, buồn bã chân tay.
Rối loạn thần kinh thực vật: buồn nôn, nôn mửa, vã mồ hôi, chảy nước dãi, co giật thớ cơ, có thể ngất, hạ thân nhiệt.
Rối loạn hô hấp: khó thở, nhịp thở chậm, tình trạng tăng tiết gây ứ đọng khí phế quản, ngừng thở.
Ngoài ra còn có các rối loạn về nhịp tim như: nhịp xoang chậm, ngoại tâm thu thất một ổ, rồi nhiều ổ, bloc nhĩ thất, cuối cùng là cơn nhịp nhanh thất, rung thất.
Rối loạn nhịp tim và rối loạn hô hấp sẽ diễn ra trong vòng từ vài phút đến vài giờ, đây là 2 yếu tố dễ dẫn đến nguy cơ tử vong.
Khi bắt đầu có triệu chứng, cần xử lý như sau:
Gây nôn, nếu có thể thì cho uống than hoạt nếu bênh nhân còn tỉnh, sau đó nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế.
Tuyệt đối không để người bị ngộ độc ở nhà để tự theo dõi và điều trị vì bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng do suy hô hấp hoặc loạn nhịp tim.
Xử lý tại cơ sở y tế:
Cần tiến hành rửa dạ dày nếu bệnh nhân đến sớm, sau đó cho bệnh nhân uống than hoạt kèm sorbitol để hạn chế sự hấp thu và loại bỏ chất độc qua đường tiêu hóa.
Cần phối hợp với những điều trị phục hồi khác như: hút đờm dãi, thở ôxy, đặt ống nội khí quản, thở máy với chế độ thích hợp,…
Xem thêm: Sức khỏe và dinh dưỡng
Thời gian hầm củ ấu tàu quá ít hoặc chưa đủ, do đó chất aconitum phân giải không hết, benzen 11 và axit axetic chưa bị thủy phân hoàn toàn để làm độc tính yếu đi;
Aconitum tuy trong khi chế biến đã thủy phân tương đối hoàn toàn, nhưng aconitum và benzen 11 sau thủy phân vẫn còn độc tính, dùng quá lượng sẽ trúng độc;
Do sự khác biệt của cơ thể mỗi người, thể chất khác nhau thì năng lực chịu độc tính cũng khác nhau.
Không tự ý sử dụng củ ấu tàu khi chưa có sự chỉ dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông Y.
Khi dùng các chế phẩm thuốc có thành phần là củ ấu tàu phải hết sức thận trọng và theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc có kinh nghiệm.
Không tự ý chế biến củ ấu tàu làm thức ăn.
Nếu bạn đang dùng củ ấu để ngâm rượu xoa bóp, hãy dán dãn cẩn thận và để xa tầm tay trẻ em.
Khi có biểu hiện bị ngộ độc cần tiền hành xử lý sớm.
Không dùng bài thuốc có ẩu tẩu khi có vết thương hở, không được uống. Đặc biệt người bị tình trạng âm hư dương thịnh, phụ nữ có thai không được dùng.
(*) Lưu ý: hiệu quả việc hỗ trợ điều trị phụ thuộc vào cơ địa mỗi người. Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa.